Opslaan/openen als tekst-bestand
(Word-document)

Het vroege Christendom ~ "De Eerste Christenen"



Prologue:

Oude kerken, kloosters, kapellen en kathedralen hebben altijd al een fascinatie opgeroepen. Zoveel interessante of vreemde dingen zijn daarin te ontdekken. Zoiets kan haast een obsessie worden. Het is niet voor niks; meer dan 2000 jaar speelt het Christendom een enorm grote rol in de wereld-geschiedenis. Van het geloof kwam zoveel liefde, maar ook oorlogen. Het is een geschiedenis die geschreven is door bijzondere mensen. Van Jezus en de eerste apostelen, tot keizerinnen, koningen en pausen. Van hervormers en gewetensvoorvechters, tot kruisvaarders en sadisten. Een religie kan het goede of het slechte in ons naar boven halen. Het heeft mensen gebracht tot dwaze daden, maar ook tot grootse uitingen van goedheid en creativiteit. Dit verhaal gaat over beide uitersten.

Het Christendom overleefde vervolging, scheuringen, religieuze oorlogen, spot en haat. Er zijn nu 2 miljard Christenen op de wereld. Dat is ongeveer één derde van de gehele mensheid. Katholieken, Protestanten, Orthodoxen, Pinkstergelovigen en nog veel meer. Ergens heeft het Christelijke geloof een algemene essentie, naast het geloof in de ene enkele God, maar welke?

In het huidige Europa lijkt het Christendom te worden bedreigd door de apathie van een seculiere samenleving. Zal het overleven? Is het daartoe ook in staat?

We ontleden het Christendom wereldwijd en we bekijken vanuit verschillende standpunten naar dit 2000 jaar oude avontuur. We nemen als eerst de stad die Jezus Christus als eerste kende onder de loep: Jeruzalem!


 

Hoofdstuk 1 ~ Jeruzalem:

We bekijken Jeruzalem met een goede reden, maar vast om een andere reden dan u denkt…

We weten allemaal wel íets van het Christendom: Jezus, de zwervende joodse leraar die door de Romeinen is gekruisigd. Paulus, die Christenen had vervolgd tot hij op weg naar Damascus werd verblind door een visioen van Jezus Christus, die uit de dood was herrezen. Paulus richtte zich toen op niet-joden en hij reisde naar het verre Rome. Dit transformeerde het Christendom en de gehele westerse beschaving.

Dát is het bekende verhaal over hoe het Christendom begon, maar in Jeruzalem gaan we op zoek naar iets anders. Je kunt al aanwijzingen vinden in een heilige grafkerk aldaar. Die kerk zou zijn gebouwd op de plek waar Jezus is gekruisigd en begraven. In het midden ervan bevindt zich, naar men beweert, Zijn graf.

De volgelingen van Jezus raakten ervan overtuigd dat Hij van hieruit is herrezen. Deze kerk werd al heel snel één van de heiligste plekken op aarde. Dat Jezus de dood kan overwinnen is het lastigste aspect van het Christelijk geloof. Ruim 20 eeuwen bewoog het Christenen tot heldhaftige, fijne, mooie, maar ook vreselijke daden.

In de kern is het Christendom een cultus rondom één figuur. Het draait om het ongekende idee dat God mens werd. Hij werd geen farao of keizer, maar een eenvoudige man uit Galilea. De opvatting dat je door Jezus, God’s Zoon, te ontmoeten je leven kunt veranderen is fascinerend. Daardoor kon het Christendom zich zo sterk uitbreiden.

Maar de kerk rondom Jezus’ graf is ook het beginpunt van een vergeten verhaal. Dit verhaal zal uw ideeën over het vroege Christendom wellicht wijzigen. De voornaamste rol in dat gebouw is weggelegd voor twee kerken: één deel is van de Grieks-Orthodoxe kerk, die een belangrijke factor speelt in het Christendom, de andere sterk vertegenwoordigde kerk is de grootste kerk van nu: de Katholieke. Die twee kerken beheersten de eerste 1500 jaar van het Westerse Christendom.

Maar langs de wanden van de kerk zie je opmerkelijke kapelletjes. Die zijn niet West-Europees, maar Midden-Oosters of Afrikaans. Deze vertellen een heel ander verhaal over de oorsprong van het Christendom. Aan de achterzijde van Christus’ graf zit de Egyptische ‘Koptische Kerk’. Vele andere kerken zijn daar ook vertegenwoordigd. Bijvoorbeeld: de Kapel van de Syrisch-Orthodoxe Kerk. De Grieks-Orthodoxen vinden die natuurlijk onorthodox.

Buitenom kom je via een zijdeur naar het dak in de Ethiopisch-Orthodoxe Kerk. Volgens veel geschiedenisverhalen is die óók onorthodox. Toch is die vele malen ouder dan bijvoorbeeld de Protestantse Kerk. Toeristen kunnen deze oude kerken makkelijk afdoen als apart of irrelevant, maar dat zou een grote vergissing zijn. Deze kapellen bevatten cruciale aanwijzingen in dit verhaal. Het Christendom begon namelijk niet in het Westen, maar daar: in die eeuwenoude kerken.

Het Christendom floreerde daar en stond ooit op het punt om Azië te veroveren, wellicht zelfs ook China. Bagdad had de rol kunnen vervullen die Rome toen had. Dan was het Westerse Christendom héél anders geweest. Het Christendom reikte van Jeruzalem, tot Syrië, tot Centraal Azië en zelfs tot de uithoeken van het Aziatische continent. We gaan na hoe het Christendom standhield, mijlenver verwijderd van Jeruzalem.

Dit verhaal vertelt níet de geschiedenis van de Christelijke leer, maar er worden wel oude discussies aangekaart over het Christelijke geloof. De hoofdrol is daarbij niet aan Jezus of de evangeliën bedeeld, maar aan de kerk. Hét instituut van het Christelijk geloof dat standhield door de eeuwen heen.

In Jeruzalem vormden Jezus’ eerste volgelingen een joods-christelijke kerk. Die werd geleid door Jacobus, volgens de evangeliën de broer van Jezus. In de oude stad staat de Armeense Sint Jacobuskerk. Jacobus’ graf zou onder het hoogaltaar liggen. Deze kerk was vast de spil (of hoofdkwartier) gebleven van één eensgezind Christendom. Maar in het jaar 70AD sloeg het lot toe: een Joodse opstand tegen de Romeinen liep uit op een bezetting van Jeruzalem. Soldaten stormden de stad binnen en de Tempel ging in vlammen op.

Alleen de Westelijk muur staat er nog. Christenen verlieten de stad vóór de bezetting. Toen moest het jonge geloof stand zien te houden búiten haar Joodse thuisbasis. Maar kon het zich aanpassen? Dat is de vuurproef die elke wereldreligie wacht. Waar moesten niet-joodse christenen nu naar toe? Het westerse Rome, achter Paulus aan, was destijds geen logische keus. Paulus en Petrus waren daar vermoord. Stel dat je de andere kant op gaat? Oostwaarts…


 

Hoofdstuk 2 ~ Turkije:

Het hedendaagse ‘Urfa’, in zuid-oost Turkije … in de eerste eeuw heette het ‘Edessa’, hoofdstad van een klein koninkrijk. Het was rijk, doordat het aan een belangrijke handelsroute lag. Edessa is bijzonder, want koning Abgar schiep hier een belangrijk precedent. Hij was Jezus toegewijd en hij stelde het Christendom in als staatsreligie. Hiermee liep hij ruim 100 jaar voor op de Romeinen.

Al 17 eeuwen worden Christendom en de staat vaak aan elkaar gekoppeld. In het Verenigd Koninkrijk, bijvoorbeeld, is de vorst nog steeds het hoofd van de kerk van Engeland. En daar begon het allemaal; in het oude, oosterse, christelijke koninkrijk Edessa.

Edessa voerde nóg iets in wat nu onlosmakelijk bij het Christendom hoort, namelijk: Kerkmuziek!


 

Hoofdstuk 3 ~ Syrië:

Het Christelijk Edessa is al lang verdwenen. Na de eerste wereldoorlog werd het een gemeente in ballingschap, over de grens, in buurland Syrië. Er is maar één overgebleven afstammeling van die oude kerk, maar haar psalmodie is nog gebaseerd op de kenmerkende traditie van Edessa. De hymnen, die daar nu nog gezongen worden, zijn afgeleid van de poëzie van de 4e eeuwse theoloog: Sint Efraïm. Zijn werk was gebaseerd op een nóg oudere traditie, in de lijn van de muziek van het Romeinse rijk.

Tijdens een mis daar hoor je de muziek van de straten en marktpleinen, waar de kerk psalmen en hymnen op heeft gemaakt. Via de Middellandse Zee werd het de muziek van de hele kerk. Gregoriaans gezang, Bach en zelfs tamboerijnen van de Pinkstergelovigen komen daar vandaan.

Maar begin 4e eeuw kwam het zingen van hymnen niet op bij Christenen in de westerse helft van het Romeinse rijk. In het westen was het zingen tot God’s eer te gevaarlijk. Romeinse keizers hadden sinds Nero het Christendom vervolgd. Veel Romeinen stonden daar vast achter. Het leek er toen op dat het Christendom in het oosten zou gaan uitdijen. Maar toen gebeurde er iets onverwachts in het westen: een nieuwe Romeinse keizer, Constatijn, werd zélf Christen!

De oude goden en godinnen van het heidense Rome moesten plaats maken voor de ene God van de Christenen. Dat was uiteraard een keerpunt in de geschiedenis van het Christelijk Geloof. Dit gebeurde ruim een eeuw nadat de koning van Edessa het Christendom aannam. Maar dat het de staatsreligie werd van een heel rijk was totáál iets anders…

Z’n aanpassingsvermogen werd een kenmerk van het Christendom, maar dát was de grootste verandering ooit. Het betekende een eind aan vervolging, het bracht macht en rijkdom, het bood het Christelijke Geloof de kans om een wereldreligie te worden. Vanaf dat moment ontstond een kerk van het Romeinse Rijk. In theorie omvatte die zowel oosterse als westerse Christenen, maar vele oosterse Christenen stonden vijandig tegenover het nieuwe verbond. Men was het fundamenteel oneens over welke kant het geloof op moest gaan.

Jezus had verkondigd dat je rijkdom moet afzweren; “Een rijke komt net zo moeilijk in de Hemel als een kameel door het oog van de naald.” Sommige Christenen luisterden écht naar de woorden van Jezus.

Oosterse Christenen in Syrië gingen voorop. Zij toonden het westen hoe je een geestelijk leven kon leiden. Hun methode noemen we het ‘Monikkenleven’. Een leefwijze die in het teken staat van afzondering, soberheid en lijden. Dit zien we ook terug in het verhaal van Franciscus van Assisi.

In Noord-Syrië staat een bizar restant van deze nieuwe religieuze leefwijze. Het verhaal gaat dat de heilige Sint Simeon 40 jaar leefde op een stenen pilaar. Hij staat nu bekend als ‘pilaarheilige’, oftewel: ‘Styliet’. Als je de pilaar nu zou opzoeken zie je echter nog maar een stompje tussen vele andere pilaren, bijna vormloos. Bedenk dat dit stompje ooit 9 meter hoog is geweest.

Horden mensen kwamen op Sint Simeon af, zittend op zijn pilaar. De kerk is na zijn dood rond de pilaar gebouwd. Dankzij pelgrims oogt de pilaar nu zo raar. Ze schaafden er ‘helende souvenirs’ af, tot het deze vormeloze stomp werd die het nu is.

Er waren nog veel meer Syrische kluizenaars. Zij wilden dichter bij God komen door hun lichaam te straffen. Zo dachten ze zaligheid te bereiken. Ze wilden een voorbeeld stellen. Dit onderscheidde oosterse Christenen van de westerse. Sint Simeon stond bij het kruispunt van twee hoofdwegen: die van Aleppo naar Antiochië en die van Apamea naar Syrië. Daar kwamen dus veel mensen langs met hun karavaan en dergelijke.

In Europa is een ‘kluizenaar’ vaak iemand die zich uit de wereld terugtrekt, maar Sint Simeon stond er midden in. Hij was een ‘Styliet’; een vertikale verbinding tussen de Aarde en God. Zoals een soort van vuurtoren of baken.

Sint Simeon heeft meer geleden dan de meeste mensen, omdat men aan het begin van het Christendom dit leven zagen als een doortocht. Men dacht: “We moeten lijden in dit tranendal. Ons geluk komt in het volgende leven, zodra we God ontmoeten. Dán komen we in het Hemelse Paradijs. We moeten nu lijden om dat te verdienen.”

Er ontstond een duidelijke kloof tussen oost en west. De Romeinse keizer maakte het Christendom machtig en rijk, maar in het oosten hadden velen liever een geloof zonder wereldse verleidingen. Er vormden zich groepen die God op een zuivere en eenvoudige wijze dienden. Zij stichtten de allereerste kloosters.

Kloosters hervormden het Christendom toen het West-Romeinse Rijk instortte. Monniken grepen de macht. Macht is een euvel in de kerk, omdat mensen erom vechten. Dat vermengde ze met wat ze geloven over God. In plaats van dat het Christendom Constatijn’s rijk weer samenbond, versterkte het juist de bestaande verschillen.

Constatijn had de leiding over 4 rivaliserende Christelijke machtcentra:
*Antiochië, in het huidige Turkije, was de centrale plek in het Oosten.
*In het Zuiden: Alexandrië, in Egypte.
*Het Westen eerde de Roomse Paus als opvolger van de Apostel Petrus.
*Constatijn’s nieuwe hoofdstad was de bemiddelaar tussen deze steden: “Constantinopel”, het huidige Istanboel.

Christenen hadden altijd al gekibbeld over heilige overtuigingen, maar vanuit Constantinopel zag de keizer vol afgrijzen hoe de eenheid van het geloof zwaar op de proef werd gesteld. De zaak werd op de spits gedreven, omtrent een cruciale geloofsvraag: Wie was Jezus nu precies? Hoe stond Hij in relatie tot God?

Volgens Christenen is God de schepper van de wereld. Jezus is God’s Zoon, maar Hij is ook een mens die stierf aan het kruis. Dan kan Hij niet dezelfde zijn als de schepper van het heelal. Hoe kunnen ze dan beiden die ene God zijn?

Volgens een wijze, non-conformistische, Egyptische priester was Jezus niet God. Deze priester, Arius genaamd, achtte het mogelijk dat de perfecte en ondeelbare God de mens Jezus uit Zichzelf zou hebben geschapen.

Maar als Jezus Christus niet echt God is, is Zijn dood aan het Kruis dan wel voldoende om ons te redden? Dat was voor hen, die geloofden in een eeuwig leven, de hamvraag.

De kracht van het Christelijk geloof was dat het verloste van zonde en dood, van schuld en schande. Christus was gestorven om ons een beter en eeuwig leven te geven. Arius’ opvatting ondermijnde dit alles. Daarom werd hij tot Ketter verklaard. Veel Christenen hadden echter al 3 eeuwen hetzelfde gezegd. Vooral aan de kust van de ‘Bosporus’.

Maar Constantijn wilde niet dat dit idee de kerk zou verdelen, en dus dan ook zijn Rijk…

Hij moest het een halt toeroepen!


 

Hoofdstuk 4 ~ Iznik / Nicea:

Een paar honderd kilometer buiten Istanboel ligt een belangrijke plek uit de roerige geschiedenis van het Christendom. De Bisschoppen moesten de crisis oplossen in een Keizerpaleis dat zich nu op de bodem van een meer aldaar zou bevinden. Tegenwoordig heet deze stad ‘Iznik’. In de 4e eeuw was het de stad ‘Nicea’. De locatie van het beroemde “Concilie van Nicea”.

Er waren al eerder concilies geweest, maar niet met een Keizer erbij. Constatijn kwam met de vitale verklaring die iedereen tevreden moest stemmen: dat Jezus éé was met de Vader. In het Grieks is dat: ‘homoousios’.

Na nog een halve eeuw van discussies bleef deze zin de kern vormen van één van de Christelijke sleutelteksten: ‘De Geloofsbelijdenis van Nicea’ Die wordt nog steeds aangehaald bij Christelijk erediensten. Deze stelt dat God zowel de Vader, Jezus de Zoon als de Heilige Geest is. Ze zijn drie in één: De Heilige Drie-Eenheid.

De keizer moet opgelucht geweest zijn. Keizers verlangden naar eenheid. Helaas voor hen hadden Christenen de waarheid vaak hoger in het vaandel.

100 jaar later, in 428AD, werd een tactloze geleerde aangesteld als de nieuwe Bisschop van Constantinopel: Nestorius. Bisschop Nestorius stortte de kerk vrijwel direct in een nieuwe ruzie over de aard van Jezus. Zo ontstond een permanente kerk-scheuring. Daarmee werd het Oosterse Christendom een afzonderlijke en aanzienlijke macht.

Dit is de essentie van een vrij abstract conflict. Na Nicea weten we dat Jezus Christus één is met de Vader. Hij is dus Goddelijk. Maar Hij is óók menselijk. Hij heeft twee naturen, maar Hij is één persoon. Hoe zit dat precies?

Nestorius vergeleek Jezus’ twee naturen met olie en water in een glas; ze zitten in hetzelfde vat, maar blijven toch gescheiden van elkaar. Christus heeft dus zowel een menselijke als een goddelijke natuur.

Dat leek een fraai en aannemelijk beeld voor Christenen, vooral als die verlossing zochten. Als Jezus mens was, konden mensen zich met Hem identificeren. En als Hij God was, kon Hij het eeuwige leven schenken. Maar velen vonden het … te mooi om waar te zijn.

Bisschop Cyrillus van Alexandrië was ontzet. Het scheiden van Jezus’ twee naturen scheurde Christus in tweeën. Als je water en wijn in een glas doet, vermengen ze zich. Dus, volgens Cyrillus vormden de twee naturen van Christus zo samen één geheel. Zijn groep verzette zich tegen Nestorius. Het ging om leven en dood. Hoe Jezus precies God was, verklaarde namelijk hoe Hij je van de Hel kon redden.

Eerst leek Cyrillus aan het langste eind te trekken. Nestorius werd uit Constantinopel verjaagd en verbannen naar een afgelegen Egyptische gevangenis. Maar zijn volgelingen waren er nog. Opnieuw vreesde een Romeinse Keizer voor het uiteenvallen van z’n Rijk. Hij moest nog meer concilies houden.

In 451AD kwamen de Bisschoppen van het Rijk bijeen in de buurt van Constantinopel. Ook dát werd weer een mijlpaal in de kerk-geschiedenis. Het “Concilie van Chalcedon” bepaalde nu de toekomst van het Christelijke Geloof.

Het Concilie streefde net als alle Keizers naar een ‘gulden-middenweg-oplossing’. Dan is het handig als er wat soldaten aanwezig zijn. Het Concilie besloot dus tot een compromis. In de kern aanvaardde men Nestorius’ olie-en-water-opvatting. Dat Christus tijdens Zijn verblijf op Aarde ‘werd waargenomen in twee naturen, onvermengd en onveranderlijk’. Voor Cyrillus’ aanhang volgde daarop: ‘ondeelbaar en onscheidbaar’.

Op die manier omschrijven de Kerken van het staatschristendom; Katholiek, Protestants én Orthodox het mysterie van Jezus sindsdien. Maar in deze oplossing kon niet iedereen zich vinden… Cyrillus’ aanhangers waren natuurlijk kwaad. Nestorius’ aanhang voelde zich ook gekleineerd en beledigd.

Nestorius stierf als Ketter in ballingschap. Chalcedon hanteerde z’n theologische termen, maar het deed niets om hem in ere te herstellen. De verliezers van dit Concilie weigerden zich hierin te beschikken. De twee Christendommen zouden zich nooit verzoenen. In plaats daarvan gebeurde er iets nieuws:

De Kerk splitste zich voor het eerst op. Dit zou daarna nog vele malen gebeuren. De staatskerk was nu louter gericht op het Middellandse Zee gebied. Dat moest wel.. Oosterse Christenen lieten zich niet zegenen door de Keizer. Maar Oosterse Christenen moesten nu zien te overleven.. te midden van vijandige religies, zonder de steun van de Keizer.

Je zou kunnen denken dat dit ze fataal zou worden, maar voor een religie kan tegenslag stimulerend werken. Het kan zelfs leiden tot uitbreiding. Voor Oosterse Christenen was dit het begin van een groot avontuur. Ze brachten het, volgens hen, ware en eerste Christendom naar de verre uithoeken van Azië…
 


 

Hoofdstuk 5 ~ Terug naar Syrië:

In de 6e eeuw na Christus werd het ten oosten van het Romeinse Rijk gelegen Syrië qua christendom een tegenhanger van het westen. Priesters die het eens waren met Cyrillus’ water-en-wijn-opvatting werden in het geheim ingezegend als Bisschop. Daarmee ontstond een nieuwe Oosterse Kerk. Die heet nu de ‘Syrisch-Orthodoxe Kerk’. De priesters ervan worden nu opgeleid in de hoofdzetel bij Damascus. Hier blijkt hoe het westerse Christendom eruit had gezien als Chalcedon de kant van Cyrillus had gekozen.

In plaats van het rationele westerse Christendom is dit een geloof dat draait om mystiek. Het besteedt nauwgezette aandacht aan rituelen. Vooral aan de kwaliteit van de uitvoering. Men zegt dat het oosterse Christendom dichter bij de oorsprong staat dan het westerse. Hetgeen dat ontbreekt aan de westerse kerk, volgens hun, is dat de oosterse liturgie meer symboliek bevat. Mensen communiceren niet alleen via woorden, maar ook via gebaren, lichaamstaal, intonatie, expressie, etc..

De westerse religie heeft zich heel anders ontwikkeld. Die was altijd filosofisch ingesteld. Een theoloog is ook altijd een filosoof, maar in het oosten is een theoloog altijd een dichter, icoontekenaar of iets dergelijks.

Alle Christelijke erediensten bevatten veel symboliek. Echter, het Oosterse Christendom legt de prioriteit aan het doorgeven van gebaren. Die voeren je mee terug naar de oorsprong van de Kerk. Als de priester de hostie omhoog houdt, symboliseert dat Jezus’ opstanding. Het belangrijkste aspect van de Oosterse Kerken is eigenlijk hun authenticiteitsclaim. Grote delen van de dienst zijn in de oude Syrische taal. Dat is een dialect van het Arameens, de taal die Jezus sprak.

Daar, aan de rand van het Romeinse Rijk, had je een autonoom Christendom. De Syrische Christenen namen Cyrillus’ erfgoed over, evenals andere Christenen. De oude, Koptische Kerk en de oude Ethiopische Kerk zijn nog boos op de Romeinse Keizer om het Concilie van Chalcedon.
 


 

Hoofdstuk 6 ~ de Islam:

Oosterse Christenen kregen meer zelfvertrouwen, maar in de 7e eeuw na Christus kwamen zowel het Oosterse als het Westerse Christendom in gevaar. Ze kregen te maken met een rivaal, een nieuw militant geloof: de Islam!

Volgelingen van de profeet Mohammed rukten in 632AD op vanuit Arabië. Ze veroverden razendsnel een groot deel van de wereld. De Islam bracht het staatschristendom enorme schade toe.

Bij de westwaartse opmars sneuvelde het Zuid-Romeinse Rijk grotendeels. De Islam verbreidde zich via Noord-Afrika, naar Spanje en bereikte ook het Italiaanse Sicilië. Het bedreigde zelfs het machtige Constantinopel. De strijd tussen het Staatschristendom en de Islam duurde eeuwen lang…

Maar het conflict had ook een oostfront. De grote ‘Omajjaden-Moskee’ is één van de oudste Moskeeën. Die werd gebouwd in een nieuw Moslimrijk dat vanuit Damascus werd geregeerd door de Omajjaden-Dynastie. Sommigen zien de opkomst van de Islam als een botsing tussen beschavingen waarbij de Islam het Oosterse Christendom wegvaagde. Maar niets is minder waar… daar was eerder een ontmoeting tussen beschavingen.

Net als de verwoesting van Jeruzalem bracht de Islam zeker een schok teweeg onder de Christenen. Maar het Christendom bleek deze nieuwe uitdaging aan te kunnen. De Omajjaden wilden Christenen niet tot bekering dwingen. Ze maakten afspraken met de lokale leiders. Christenen werden daartoe tweederangs burgers. Latere heersers dwongen Christenen om gele kleding en gewaden te dragen. Veel later deden Europese Christenen dat met de Joden, door middel van een geelgekleurde Davidsster. Maar het opmerkelijkst is wel dat het knielen bij het Moslimgebed afstamt van of geïnspireerd is op een traditie van de Oosterse Christenen.

Het Islamitisch Geloof erkent alle profeten als profeet en boodschapper van God, maar Jezus Christus is meer. Hun geloof beschouwt Hem als een geest van God. Ze geloven dat Hij terugkomt in een witte minaret; de zogenaamde ‘Jezus-Minaret’, want de profeet Mohammed heeft gezegd: “Jezus Christus komt bij jullie terug in een Witte Minaret in Damascus.”

Voor iedereen geldt dat op het Heilige Plein je jezelf ontdoet van je schoeisel. Dat wordt ook gedaan in het Heiligdom van een Christelijke Kerk. Dus: zou de vroege Islam zulke gebruiken overgenomen hebben vanuit het Christendom? Er wordt gezegd over het uitdoen van de schoenen en over de wijze van het bidden, dat sommige Kerken en Christelijke sektes net zo vaak bidden als Moslims: 5x per dag. Sommigen bidden ook op de grond en niet in een Kerk. Islam en het Christendom hebben meer overeenkomsten dan dat men wellicht zou denken.

Terwijl Christenen daar leerden samen te leven met de Islam, werd een bepaalde groep Oosterse Christenen opeens gerevitaliseerd. (er werd dus ‘nieuw leven ingeblazen’) Bisschop Nestorius kreeg in Chalcedon gelijk, maar dolf toch het onderspit. Het leren omgaan met de Islam was de prikkel die z’n aanhang nodig had om een groot Christelijk project te beginnen in het oosten.

Nestorius stierf als balling in Egypte, maar zijn aanhang bouwde een Kerk op, zonder hulp van het Staatschristendom of de Syrisch-Orthodoxe Kerk. Ze plaatsten hun Hoofdzetel verder naar het oosten, in het huidige Irak. Om precies te zijn: in het destijdse Bagdad. Ze kozen de toepasselijke naam: ‘Kerk van het Oosten’.

Een Iraakse Parochie van de Kerk was al ruim 1500 jaar aanwezig in het huidige Irak. Door recente oorlogen is die Parochie gedwongen om in Syrië de kerkdiensten te houden. Men is trots op hun afkomst, maar ze speelden een veel grotere rol in de geschiedenis van het Christendom. Deze Christenen vertelden Moslim-heersers dat ze bijzondere vaardigheden hadden. Die hadden ze opgedaan tijdens de discussie over de aard van Jezus.

Ze vertaalden toen Griekse werken in het Syrisch om hun zaak te onderbouwen. Ze werden de ‘denk-tank’ van het Midden-Oosten. Toen het nieuwe Moslimrijk grote Griekse werken in het Arabisch wilde vertalen, wendde het zich natuurlijk tot de voorouders van deze Christenen.

Wij Westerlingen staan diep in het krijt bij de ‘Kerk van het Oosten’. Veel van onze kennis omtrent geneeskunde en astronomie en zelfs ons huidige getallenstelsel danken we aan die Christelijke vertalers. Dankzij het nut van de geleerden voor de Moslim-heersers floreerde de Kerk.

Twee eeuwen na de opkomst van de Islam leidde Patriarch Timoteüs I van de ‘Kerk van het Oosten’ vanuit Bagdad een gebied dat zich uitstrekte van Jeruzalem tot aan Centraal-Azië. Zelfs tot aan India, waar de Kerk groeide als kool en nu nog bestaat. Overal in dit enorme gebied sprak men Timoteüs aan met de oude, eervolle, religieuze, Syrische titel ‘Mar’. Wel een kwart van alle Christenen zag Mar Timoteüs als hun geestelijke leider. De Roomse Paus had waarschijnlijk evenveel aanhangers.

Dus; in Syrië en Centraal-Azië had het Christendom de vuurproef doorstaan. Anders dan in het Westen, kon men niet steunen op militaire macht. Daarom maakte men gebruik van overredingskracht en onderhandeling.

Het Christendom is erg zendingsgericht. In het Moslimrijk was het verboden om je van Islam te bekeren. Dus de Kerk van het Oosten moest zich op een andere manier uitbreiden. Het Westerse Christendom koos voor de drastische stap naar Amerika. De ‘Kerk van het Midden-Oosten’ besloot zich uit te breiden naar het Verre Oosten …
 


 

Hoofdstuk 7 ~ China:

Het Christendom is nu sterk Westers, maar lang geleden vond het geloof dat God mens werd in Jezus een gretig gehoor in het Verre oosten. Dat was bijvoorbeeld het geval in het 7e eeuwse China. We ontdekken nu hoe het Christendom kon standhouden in zo’n andere cultuur.

Martin Palmer schreef over het Chinese Christendom. Hij meent het ontbrekende bewijs te hebben gevonden van de Christelijke aanwezigheid in China in de 7e eeuw na Christus. Rond die tijd begonnen Christenen Angel-Saksen te bekeren in Engeland.

Martin vond een kaart van de provincie ‘Shaanxi’. Daar zou het 7e eeuwse Christelijke Klooster ‘Da Quin’ hebben gestaan. Deze is nu nog te vinden aan de hand van de traditioneel Chinees bouwwerk. Op zich was de kaart vervaagd en niet echt gedetailleerd, maar Mr. Palmer herkende tóch iets. De volgende tempel op die kaart was namelijk ‘Lao Guan Tai’ en die Tempel staat er nu nog steeds op een beboste heuvel.

Lao Guan Tai was dé Taoïstische Tempel in het China van de Tang-Dynastie. Op een berghelling tegenover die Tempel zocht Martin naar sporen van een Christelijke Klooster. Het Klooster leek op de kaart een groot, Chinees kenmerk te hebben: een pagode. En dat is precies wat hij vond, op slechts 1,6 km afstand. De 115 jarige Non aldaar bevestigde zijn vermoedens en ze vertelde dat ’t het meest oude en beroemdste Christelijke Klooster toen daar was en eigenlijk nog is. Taoïstische en Boeddhistische Tempels zijn op het Zuiden gericht, á la ‘Feng Shui’, zeg maar. Alle historische Christelijke Kerken zijn op het Oosten gericht. De paden vanuit die Christelijke, Chinese Klooster lopen van Oost naar West.

Het Christelijke Klooster lijkt een typisch Chinese bouwstijl te hebben. Binnen staan bedden die stammen uit de Christelijke tijd. Vandaag de dag is de begane grond een Boeddhistische Tempel. Sommige inheemsen zijn de aandacht voor het gebouw als Christelijk item beu. Om die reden zijn Westerse Christenen daar niet welkom. Ze ervaren wat in het verleden is gebeurd ook nog steeds als een vernedering van het Chinese volk en respectloos tegenover hun geloof.

Toen de Kerk van het Oosten daar lang ervoor opdook, was het heel anders. We nemen die verschillen onder de loep; Niet ver van de Tempels ligt de Tang-Hoofdstad “Chang’an”, het tegenwoordige Xi’an. Daar staat een bijzonder museum van oude zuilen met inscripties, oftewel: ‘Stèles’. Dit Stèlesbos omvat allerlei klassieke confuciaanse geschriften, chineze poëzie en geschiedenis. Er zijn ook andere Stèles, afkomstig uit de buurt van de Hoofdstad. Eén van de grafzuilen is adembenemend als je beseft wat het is: niets minder dan een oeroud aandenken aan de Kerk van het Oosten in China. Het stamt uit het jaar 781AD.

de Da Qin-steen:
‘Da Qin’ betekent: “Een groot Rijk in het Westen”
China wist dat ergens in het Westen een enorm Rijk was. We weten niet of ze Rome bedoelden, of het Byzantijnse of Syrische Rijk, wellicht wisten ze het zelf niet eens, maar op de steen staat ook: “Dit is de stralende Religie van het Westerse Rijk”

Die naam gaven de Chinese Christenen aan hun Religie:
“De Religie van het Licht”

Nog iets wat een link vormt tussen Syrië en China:
Op de muren bij de steen (Da Qin) staan wat Syrische teksten en daaronder staan Chinese namen. Elke Chinese naam begint met het teken dat staat voor ‘Mar’, oftewel: Priester.

Dus: het was ’t jaar 781AD, in het grootste Rijk, in de beste tijd die de Chinese beschaving ooit kende. Het Christendom kwam, zeer trots op z’n achtergrond, maar het wist zich ook heel makkelijk tussen de Chinezen voort te bewegen en te nestelen. Oosterse Christenen leken geliefd te zijn in allerlei verschillende samenlevingen. Het is dus een raadsel wat er met de Kerk van het Oosten is gebeurd.

In de 9e eeuw weerde een nieuwe Chinese Keizer elke vreemde Religie.
De Kerk leek te verdwijnen …

Er is echter een intrigerende theorie dat de Kerk wellicht ondergronds ging:
Marco Polo, die eind 13e eeuw kwam, verafschuwde de Kerk van het Oosten. Hij was een rasechte Katholiek. Hij zei dat 700.000 verscholen Christenen weer opdoken. Hij schatte het aantal vast te laag, omdat hij ze niet mocht, maar het was een enorm getal. Als Chinezen dát over hadden voor het Christendom, wat heeft het Christendom dan Chinees gemaakt?

Als de Westerse Kerk het Romeinse Rijk heeft veroverd, treft die tot de 15e eeuw geen andere geletterde cultuur, behalve de Islam. De Kerk van het Oosten gaat om met de intellectueelste plekken die er zijn. Zo ontwikkelde zich een Christendom gebaseerd op dialoog, niet op verovering. De Kerk van het Oosten was nooit een Staatskerk. Het was een Kerk van koopmannen, niet van het leger. Dat is een groot verschil, want koopmannen onderhandelen.

Dus: Het Oosterse Christendom kon zich aanpassen en verbreiden zonder leger. Wellicht hield het hierdoor in China stand tot minstens de 9e eeuw. Toen was het Westerse Christendom nog maar nèt Centraal- en Noord-Europa binnengedrongen. Dat wordt weleens over het hoofd gezien. De Kerk van het Oosten werd in China nooit volledig door Keizers erkend en de Syrische diensten leken te verdwijnen…
 


 

Epilogue:

Het Christendom wordt nu beschouwd als een Westers Geloof. Inderdaad: in Moslimlanden is ‘Westers’ vaak synoniem met ‘Christelijk’, maar het Christendom is van oorsprong geen Westerse Religie. Het ontstond in het Midden-Oosten. Daar zijn nog altijd Kerken die al Oosters zijn vanaf het vroegste Christendom.

Aan het vroege Christendom merk je dat het Christelijk Geloof zeer divers is. Het kent vele gezichten. In plaats van een botsing tussen beschavingen was het in het Oosten de ontmoeting tussen de Islam en het Christendom verrijkend.

Ondanks het aanpassingsvermogen van het Christendom ketste het in Azië uiteindelijk toch grotendeels af. Het kreeg te maken met veel tegenslagen: moordpartijen, de pest en vervolging. Daar had de Islam ook mee te maken, maar zij hadden genoeg machtige vrienden om te overleven…




 

« Vorig artikel [Terug naar Geschiedenis Overzicht] Volgend Artikel »


Een mens
heeft geen Ziel...

Een mens
IS een Ziel
en heeft een lichaam!

Stuur uw eigen citaat in via onze Contact-Link